Vertrouwen winnen is het belangrijkste

We zijn te gast bij de bibliotheek van Rozet in Presikhaaf. De plek waar Zineb El Khannaji een aantal keer per jaar de Lella mantelzorgsalon organiseert voor de Marokkaanse gemeenschap. Lella betekent dame in het Marokkaans vertelt Zineb. ‘Als sleutelpersoon kom ik veel mantelzorgers tegen. Sinds ik bij MVT Arnhem vrijwilliger ben besef ik me dat wat ik doe een naam heeft. Als ik de term mantelzorger met anderen deel herkennen ze zich daar vaak niet in. Ze voelen zich geen mantelzorger, ze zorgen voor hun ouder of kind. Het zijn van mantelzorger is soms ook een taboe. Ik leg het dan uit dat de term ook een compliment of waardering kan zijn. Dat ik zie dat ze meer doen dan normaal. Ik spreek dan vaak ook liever over familiezorg.

 

Mensen weten me te vinden

Iedereen in de Marokkaanse gemeenschap kent Zineb. Ze staat bekend als een warm en toegankelijk persoon, waardoor veel mensen haar weten te vinden. Door haar werk als vertrouwenspersoon bij Rijnstad voor huiselijk geweld en werkzaamheden als tolk weten ze ook dat Zineb vertrouwelijk met vragen om zal gaan, ze weten dat ik een beroepsgeheim heb. En dat is heel belangrijk. Want binnen de Marokkaanse cultuur is zorgen voor je familie zo vanzelfsprekend dat als je dit zorgen moeilijk vindt, een professional wil betrekken of de zorg uit handen wil geven de gemeenschap snel met een oordeel klaar staat. Maar, zo vertelt Zineb, mantelzorgen kan heel zwaar zijn, zeker als je dan ook nog te maken krijgt met een taalbarrière of een cultuurverschil.

 

Het hoort erbij

Zineb vertelt over haar eigen ervaring als mantelzorger: ‘Ik was onbewust mantelzorger van mijn ouders, en daarnaast ook nog de zorg voor een echtpaar in de buurt. Je doet het automatisch, het hoort erbij. Je bent familie, je hoort het te doen, dat krijg je mee vanuit je opvoeding. Als je ouders op vakantie willen en niet alleen kunnen reizen dan wordt verwacht dat je alles aan de kant zet om mee te gaan. Als oudste van 4 dochters en 3 broers komt het op mijn schouders neer. De jongens worden ontzien want zij hebben hun vaste verplichtingen zoals werk. Van huis uit is die verplichting vanzelfsprekend en draag je je leven lang mee.’

 

Van generatie op generatie

De Nederlandse cultuur is veel meer gericht op plannen en taakverdeling merkt Zineb op. ‘Wij kunnen niet in de agenda kijken of een afspraak wel kan, je schuift voor je ouders alles voor aan de kant. Vanuit die gedachte vinden mantelzorgers in mijn cultuur het ook heel lastig om ondersteuning te vragen. Door mezelf als voorbeeld te nemen kan ik het zorgen voor jezelf toch bespreekbaar maken. Dan is het geen taboe meer.’

‘Zeker voor de eerste generatie speelt mee dat een partner of schoonfamilie de vrouw kan beperken in haar contacten met haar eigen familie. Dan vindt de schoonfamilie bijvoorbeeld dat die tijd naar hen dient te gaan. En loopt een vrouw het risico om vast te lopen tussen haar verplichtingen. Voor de jongere generatie speelt dit veel minder, zij schakelen sneller hulp in.’

‘Er is ook veel meer schaamte over de problemen die er zijn, zelfs bij problemen die voor Nederlandse mensen heel normaal zijn zoals suikerziekte of dementie. Alles blijft achter de eigen voordeur, ook voor eigen familieleden wordt het geheim gehouden. Zineb benadrukt dat dit overigens niets met het geloof te maken heeft maar echt met de cultuur, wat van generatie op generatie wordt doorgegeven.’

 

Je weg vinden in het systeem

Hoe gaat eigenlijk het samenwerken met professionals? Zineb glimlacht als ze deze vraag hoort. ‘Gelukkig zijn er steeds meer professionals die weten hoe ze met zorgvragers uit een andere cultuur om moeten gaan. En ook heel fijn, er zijn een aantal organisaties die gespecialiseerd zijn in het werken met deze doelgroep, en ook professionals met een culturele achtergrond in dienst hebben. Het grootste verschil is wellicht wel dat vertrouwen heel erg belangrijk is. Een Nederlandse professional stapt de eerste keer binnen en stelt vragen om daarna meteen aan de slag te gaan. In onze culturen werkt dat echt anders. Dan moet je eerst het vertrouwen winnen. En dat vraagt vaak 3 of 4 keer het gesprek aangaan en luisteren naar de betrokkenen. Als je eenmaal het vertrouwen hebt dan kom je pas het verhaal te weten en kun je helpen.’

Tips heeft ze ook voor professionals: ‘Benoem vaker dat er een beroepsgeheim is, dat echt alles bij hem of haar veilig is. En wissel daarom ook liever niet van betrokken professional. Ondanks dat de organisatie bekend is zal deze weer opnieuw het vertrouwen moeten winnen. Dat maakt het ook zo lastig om als sleutelpersoon goed aan te geven tot waar je kunt gaan. Je kunt niet zo gemakkelijk overdragen, dat vraagt ook weer een nieuwe periode van vertrouwen opbouwen. Ik krijg vragen over allerlei onderwerpen die niets met mantelzorg te maken hebben. Ook voor mijzelf is het dan belangrijk om grenzen aan te geven. Ik kan nu eenmaal niet alles voor iemand oplossen. Gelukkig kunnen we dan doorverwijzen naar MVT Arnhem en andere partners in de stad.

Zineb sluit haar verhaal af: ’Ik heb als sleutelpersoon echt veel geleerd en veel kracht en wijsheid in de zin van nieuwe dingen mogen en kunnen leren ontdekken.de samenwerking gaat prima zowel met collega's en mantelzorgers,

 

 

We doen het samen

Bij MVT Arnhem zijn naast Zineb nog twee andere sleutelpersonen actief. Safure Kataray is aanspreekpunt voor de Turkse gemeenschap. En Massaoud Omarzai is samen met zijn verloofde Zaro aanspreekpunt voor de Afghaanse gemeenschap. Niet alleen de taal is verschillend, maar ook hoe binnen de cultuur over familiezorg wordt gedacht. Als Afghaanse oudste zoon is het namelijk aan Massaoud om voor zijn ouders te zorgen. En waar Zineb vooral goed Nederlandssprekende vrouwen begeleidt is Safure ook vaak aan het tolken binnen de Turkse gemeenschap. Juist vanwege al die verschillen heeft MVT Arnhem ervoor gekozen om meerdere sleutelpersonen in te zetten. En daarbij, een cultuur heeft zoveel eigen gebruiken en opvattingen dat een kleine nuance een groot verschil kan maken. Door ieder een eigen gemeenschap te ondersteunen en achter de schermen samen te werken en elkaar te ondersteunen is inmiddels een hecht team van sleutelpersonen ontstaan. En natuurlijk is er ook vanuit MVT Arnhem ondersteuning. Met materialen in verschillende talen, een cultuursensitieve sociale kaart en begeleiding vanuit het team bij het uitvoeren van hun rol als sleutelpersoon.  Zo zorgen we er samen voor dat ook voor mantelzorgers met een andere culturele achtergrond voldoende ondersteuning is.

 

Zineb El Khannaji – Sleutelpersoon voor de Marokkaanse gemeenschap

Ayse Aydin – Sleutelpersoon voor de Turkse gemeenschap

Massaoud Omarzai en Zaro -Sleutelpersoon voor de Afghaanse gemeenschap

 

 

 

 

 

 

 

 

Naar het overzicht